Qatar

Dat de wereld in hoog tempo aan het veranderen is, kan iedereen dag in dag uit waarnemen. Wat vroeger de Derde Wereld werd genoemd, begint ons langzamerhand in economisch opzicht naar de kroon te steken. Dat heeft allerlei gevolgen in cultureel opzicht, o.a. dat het centrum van de schaakwereld verschuift naar Azië en het Midden-Oosten.
Qatar heeft sinds zijn ontstaan, eerst als Brits protectoraat en vanaf 1971 als onafhankelijke staat, een enorme rijkdom opgebouwd uit de inkomsten uit de olie- en gaswinning. De voorraden zijn echter eindig en als de productie in het huidige tempo wordt voortgezet, is het omstreeks 2060 uit met de pret. Vandaar dat het emiraat zijn afhankelijkheid van fossiele brandstoffen wil verminderen. De rijkdom waarover het beschikt, is daarbij een welkome steun in de rug.
Door het organiseren van grootscheepse sportevenementen probeert Qatar een goede naam in de wereld te krijgen en het toerisme te bevorderen. Aan die goede naam mag inderdaad wel worden gewerkt. Niet alleen is het land een bondgenoot van Hamas en medefinancier van haar bewapening, het is ook berucht om de slechte arbeidsomstandigheden bij de vele bouwwerken die gaande zijn en waar hoofdzakelijk arbeidsmigranten werken. Critici nemen zelfs de woorden “moderne slavenarbeid” in de mond, maar als zo vaak heeft deze kritiek weinig tot geen effect op de omgang met Qatar. Meerdere sporten zijn gezwicht voor de verleiding van de oliedollars en hebben in het oliestaatje wedstrijden georganiseerd. De wielrenner Peter Sagan werd er in 2015 wereldkampioen op weg en Frankrijk veroverde er in datzelfde jaar de wereldtitel handbal. Argentinië behaalde vorig jaar in Qatar het wereldkampioenschap voetbal, Max Verstappen werd er begin deze maand wereldkampioen Formule 1 en Nodirbek Yakkuboev won vorige week de Qatar Masters.
De Qatar Masters is een groot schaaktoernooi dat sinds een aantal jaren op de internationale kalender staat. Het prijzenfonds is altijd in orde. In totaal zat er bij de editie van 2023 $ 110.000 in de pot en de winnaar ontving daarvan $ 25.000. Opvallend was dat de Westerse topspelers hun favorietenrol niet konden waarmaken. Hikaru Nakamura kon zich enigszins handhaven, maar Magnus Carlsen en Anish Giri hebben niet kunnen meestrijden om de toernooiwinst. De Oezbeken Nodirbek Yakkuboev en Nodirbek Abdussatorov eindigden met 7 punten uit 9 partijen op de eerste plaats; Yakkubouv won de tie-break. Deze twee werden op een half punt gevolgd door een groep van 5 spelers bestaande uit 3 Indiërs, nog een Oezbeek en de Amerikaan Nakamura. In de daarop volgende groep van 14 spelers met 6 punten zaten 4 Indiërs, een Kazach en iemand uit de VAE. Ook Carlsen, Giri en Jorden van Foreest maakten deel uit van deze groep, alsmede twee Amerikanen, twee Russen en een Slowaak. Carlsen verloor twee partijen en 17 ratingpunten. De schade voor Giri en Van Foreest bedroeg 8 ratingpunten. De derde Nederlander, Robby Kevlishvili, deed het relatief beter. Hij behaalde 5½ punt en een ratingwinst van 14 punten.
Het was al eerder gebleken: de Aziatische schaaklanden, met name Oezbekistan en India, zijn in opkomst. Het team van Oezbekistan heeft in 2022 de gouden medaille gewonnen op de Olympiade in het Indiase Chennai. Het jeugdige team van India werd derde. Abdusattorov was aan bord 1 de held van het team, maar het beste resultaat aan het eerste bord werd behaald door de Indiër Gukesh D. De spelers uit deze landen spelen niet alleen erg goed, ze zijn ook relatief jong. Yakkuboev is 21 en Abdussatorov 19 jaar. De 7 Indiërs die in Qatar bij de eerste 22 zijn geëindigd, hebben een gemiddelde leeftijd van 23 jaar. Ter vergelijking: Nakamura is 35, Carlsen 32 en Giri 29.
Het meest opmerkelijk van de Qatar Masters was het falen van de Westerse spelers. Weliswaar ontbrak een aantal topspelers: wereldkampioen Ding Liren, zijn uitdager Nepomniachtchi, Firouzja, So, Pragnanandhaa, Rapport. Het toernooi is niettemin een teken aan de wand. De wereld verandert. De verschuiving van het centrum van de schaakwereld richting Azië is onstuitbaar.