rQ
Artikelen van Ruurd
Groninger Schaakfestival 2022
- Geschreven door: rQ
Vorige week zaterdag ben ik naar het Groninger Schaakfestival geweest. Even kijken, even weer de schaaksfeer proeven. Daar had ik wel behoefte aan, want ik ben er al een tijd uit en dat blijft voorlopig ook nog wel zo.
Het festival had dit jaar twee hoofdbestanddelen. Het traditionele deel bestaat uit open toernooien van 9 ronden, vierkampen en de compactgroepen die vanaf eerste kerstdag vijf ronden spelen. Dit jaar waren de Nederlandse kampioenschappen algemeen en vrouwen bij het festival ondergebracht.
Het bezoek viel me een beetje tegen. In mijn beleving heerste er een naargeestige stemming. Er waren weinig toeschouwers en de open toernooien waren matig bezet, zodat de speelzaal nog niet voor de helft was gevuld. De toeschouwers die voor het NK waren gekomen hadden pech, want zij konden bij gebrek aan demonstratieborden en monitoren de partijen nauwelijks volgen.
Gezegd moet worden dat ik op een slecht moment ben komen kijken, namelijk de dag voor kerstmis. Veel amateurs nemen op die dag een bye (een vrije ronde, waar je een half punt voor krijgt) en potentiële toeschouwers hebben op die dag andere dingen aan hun hoofd. Voormalig toernooidirecteur Jan Colly heeft eens gezegd dat het toernooi eigenlijk begint als de vijfkampen beginnen en dat is op tweede kerstdag. Die vijfkampen zijn populair en de deelname is hoog. De toernooizaal loopt vol en de sfeer is in de tweede helft van het toernooi altijd anders dan in de eerste helft.
Het Nederlands kampioenschap was een mooi affiche voor het Groninger Schaakfestival 2022. Machteld van Foreest werd overtuigend Nederlands kampioen bij de vrouwen. In het eerste deel van het toernooi won ze van de gedoodverfde favoriet Eline Roebers en in de afsluitende tie-break versloeg ze titelverdedigster Anne Haast met 2-0. Het algemene kampioenschap (waaraan dit jaar geen vrouwen meededen) werd een prooi voor Erwin L’Ami. Hij won de finale van dit knock-outtoernooi tegen mijn persoonlijke favoriet Robby Kevlishvili in de tie-break. L’Ami behoort al jaren tot de Nederlandse top, maar dit was zijn eerste nationale titel. Robby had in de twee voorgaande ronden gewonnen van oud-kampioen Lucas van Foreest en titelverdediger Max Warmerdam.
Het festival kon dit affiche goed gebruiken. Het traditionele toernooi verkeert enigszins in mineur.
Aan de hoogste open groep deden niet meer dan drie grootmeesters mee en slechts één speler had een rating boven de 2500, de grens voor grootmeesterschap.
Bij de prijsuitreiking bleek dat het nieuwe toernooicomité onder leiding van Govert Pellikaan een speciale prijs had ingesteld, de Zilveren Zwanepol. Daarmee werd niet alleen de persoon van de voormalige toernooidirecteur geëerd, maar werd ook de roemruchte geschiedenis van het festival in herinnering gebracht. Aan Pellikaan en de zijnen de schone taak om het toernooi weer een prominente plaats op internationale kalender te bezorgen. Een affiche als het NK kan daarbij uitstekend helpen.
Karamazov
- Geschreven door: rQ
De eindstand is opgemaakt, de laatste clubavond is geweest, de zomer is begonnen.
Vroeger, toen het leven nog overzichtelijk was, en vol verlokkingen en stralende uitzichten, schaakte ik ’s winters en zeilde ik in de zomer. Zeilen lijkt veel op schaken. Lange diagonalen in het kruisrak en open lijnen ruim aan de wind. Tactische schermutselingen bij de start en het ronden van de boeien. Strategische slagen als de wind draait en om tegenstanders voor te blijven of in te halen.
Ik was fanatiek. Het ging mij om de competitie, niet omdat ik het zo leuk vond. Of beter gezegd: ik vond het alleen leuk als het spannend was. Een beetje heen en weer zeilen op een meer, van de ene kant naar de andere, vond ik maar niks, net zoals ik vrijblijvende schaakpartijtjes op de club of tegen de buurman maar niks vond. Sport kan niet zonder competitie, zonder de spanning tussen winst en verlies in de strijd om de eerste plaats.
Nu is een waarschuwing op zijn plaats. De argeloze lezer zou uit de voorgaande zinnen kunnen afleiden dat hij of zij van doen heeft met een grote meneer in de sport. Dat is niet zo. Mijn talent voor zowel zeilen als schaken was beperkt. Beide kon ik redelijk goed, maar lang niet goed genoeg om de top te bereiken. Een bekertje hier en een medailletje daar als de tegenstand niet al te groot was - dat waren de kruimels die ik heb meegepikt.
Zeilen doe ik niet meer. Mijn bemanning liet mij in de steek voor een niet eens zo mooie stuurvrouw met een snellere boot. Bij wijze van compensatie werd schaken steeds minder seizoensgebonden. Jarenlang speelde ik zomers een toernooi. Nooit iets substantieels gewonnen, wel competitie. Totdat daar alweer bijna 10 jaar geleden ook een einde aan kwam.
Nu is de zomer gewoon een vakantieperiode. De stukken gaan drie maanden in het doosje, waar ze “wegens persoonlijke omstandigheden” toch al in zaten. Eindelijk tijd voor de wereldliteratuur. Ik ben begonnen aan De Gebroeders Karamazov en heb al meer dan een kwart gehad; het uitlezen van dit boek is een prestatie op zich. Het verhaal speelt zich af in de tweede helft van de 19e eeuw in Rusland, de tijd van de beroemde schakers Petrov, Schumov, Von Jaenisch en Tsjichorin. Die ben ik nog niet tegengekomen, maar ik heb nog even te gaan.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
Oplossing van de vorige week
05-4 Wat is de snelste manier voor wit om te winnen?
1.De7!! Dc7 (1… Txe7 2.Tf8 mat; 1…Txf3 2.Dg7 mat; 1…La4 2.Dxf7 Kh8 3.Dg7 mat) 2.Df8†!! Txf8 3.Txf8 mat
RB Ramesh
- Geschreven door: rQ
De Indiase topcoach RB Ramesh doet in New in Chess een boekje open over zijn succesvolle methode van schaaktraining. Zeer interessant voor jeugdleiders en trainers in Nederland, maar niet al zijn opvattingen zijn bij ons bruikbaar. Van al het nuttigs dat hij te berde brengt wil ik drie punten noemen. Het eerste is het belang dat Ramesh hecht aan hard werken. Vier tot zes uur schaakstudie per dag is niet ongewoon. “Westerse” bezwaren tegen het drillen van kinderen voor een sportcarrière, waardoor hen hun jeugd zou worden ontnomen, wuift hij weg. Hard werken om iets te bereiken zit ingebakken in de Indiase cultuur en bovendien werken zijn pupillen hard omdat zij schaken leuk vinden. Opmerkelijk in dit verband is ook Ramesh’ opmerking dat hard studeren niet altijd een kwestie van uren hoeft te zijn, maar ook van intensiteit gedurende kortere periodes.
Het tweede opmerkelijke punt is het grote belang dat Ramesh hecht aan visualisering. Visualisering is schaken zonder bord. De meeste leerlingen van Ramesh kunnen een schaakboek lezen zonder het bord te gebruiken. Ramesh heeft dit aspect van de schaaktraining uitgewerkt en beschouwt zichzelf als de uitvinder ervan. Dat is zwaar overdreven. Wie wel eens een training van Ger Battjes heeft gevolgd, zal zich herinneren dat hij je stellingen liet analyseren terwijl je de stukken niet mocht aanraken.
In de derde plaats vind ik de opvatting van Ramesh dat het plezier in het spel belangrijker moet zijn dan de resultaten de moeite van het overdenken waard. Ramesh redeneert dat als je het erg vindt om een partij te verliezen of een paar ratingpunten kwijt te raken, de prestatiedruk te groot is en je leervermogen en schaakontwikkeling blokkeren. Verliezen is juist niet erg, want als je het geleerde zonder succes in de praktijk toepast, is dat ook weer leerzaam. Dit is een populaire, aannemelijk klinkende redenering die je ook in Nederland kunt tegenkomen. Ik heb mijn twijfels. Er zijn ook kinderen die juist in de spanningsboog tijdens een schaakpartij de motivatie vinden om te studeren. Het winnen van een beker of een medaille in een jeugdtoernooitje kan heel stimulerend zijn. Daar komt bij dat er ooit een moment komt dat de prestaties wel degelijk belangrijk zijn. Ooit wil je eens profijt trekken van al je inspanningen en een prijs winnen. Ooit word je op je prestaties afgerekend, bijvoorbeeld als je selectiewedstrijden moet spelen. Ongelukkigerwijze zijn er altijd meer verliezers dan winnaars. Presteren en omgaan met nederlagen zou juist onderdeel van de schaaktraining moeten zijn.
Veel verliezers kiezen eieren voor hun geld en gaan een vak leren. Gelukkig blijven de meesten diep in hun hart van het schaakspel houden en blijven op een lager niveau actief, soms na een onderbreking van jaren. Bij RB Ramesh zijn zij dan allang uit beeld verdwenen - dan zijn schaakverenigingen als Schaakclub Roden de plaats waar zij terecht kunnen.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
De laatste van het seizoen, en volgens mij de meest elegante.
05-4 Wat is de snelste manier voor wit om te winnen?
Oplossing van de vorige week
05-3 Wat is de winnende combinatie van wit?
1.Txh4 Dxh4 2.Dxf8+ Kxf8 3.Pg6+ Kf7 4.Pxh4 en wit heeft een stuk gewonnen.
Abhimanyu
- Geschreven door: rQ
Wie weet wie Abhimanyu Mishra is? Hij doet mee aan het online rapidtoernooi Chessable Masters dat momenteel wordt gehouden en heeft daarin van Mamedyarov gewonnen.
In de schaakwereld is hij al enige tijd een beroemdheid. De in New Jersey geboren Amerikaan werd vorig jaar namelijk de jongste grootmeester aller tijden. Hij was toen 12 jaar, 4 maanden en 25 dagen oud. Misschien haalt u de schouders op bij deze mededeling, net zoals ik heb gedaan, en denkt u alleen: “Nou, dat is wel erg jong. Schaken gaat hopelijk niet de kant van het (dames)turnen op.” De officieuze titel “jongste grootmeester ooit” (eigenlijk een record) is echter een eervol attribuut, kijk maar eens naar het lijstje voorgangers van Abhimanyu:
1958 - Bobby Fischer, 15 jaar, 6 maanden, 1 dag
1991 - Judit Polgar, 15j, 4m, 28d
1994 - Peter Leko, 14j, 4m, 22d
1997 - Ruslan Ponomariov, 14j, 0m, 17d
1997 - Etienne Bacrot, 14j, 2m, 0d
1999 - Bu Xiangzhi, 13j, 10m, 13d
2002 - Sergey Karjakin, 12j, 7m, 0d
Dit zijn niet de minsten: twee wereldkampioenen en twee uitdagers.
Lange tijd dacht men (mensen die dachten er verstand van te hebben) dat het record van Karjakin niet overtroffen zou worden. Na bijna 20 jaar is dat dus toch gebeurd. Abhi en zijn vader Hemant hadden daarvoor een doelgerichte strategie opgezet, die door de corona-beperkingen extra moeilijk was. In plaats van talloze online toernooitjes te spelen, werkte Abhi aan vergroting van zijn inzicht in het spel door intensieve trainingssessies met zijn drie coaches, de Indiase grootmeesters Arun Prasad, Mahesh Panchanathan en Pentala Harikishna. In april 2021 vertrokken vader en zoon naar Boedapest waar ze drie maanden verbleven om in lokale grootmeestertoernooien op de vereiste normen te jagen.
Hoewel de door de Mishra’s gevolgde strategie om de jongste grootmeester ooit te worden, door gevestigde namen in de schaakwereld (onder anderen Nigel Short en Ian Nepomniachtchi) is bekritiseerd, is de naam Abhimanyu Mishra in de geschiedenisboeken van het schaakspel bijgeschreven. Voor Abhi zelf is dat niet voldoende. Zijn volgende doel is om voor zijn 15e verjaardag de grens van 2700 elopunten te passeren en aldus tot de selecte groep supergrootmeesters toe te treden. Dat wordt hard werken, want op 5 februari 2024 verloopt de deadline en zijn huidige rating is 'nog maar' 2535. In het Open toernooi van Reykjavik, dat werd gewonnen door Rameshbabu Praggnanandhaa, eindigde hij, samen met onder andere de Nederlandse kampioen Max Warmerdam, op de gedeelde 2e - 5e plaats en won de prijs voor de beste junior.
We zullen hem in de gaten houden, want wie weet, misschien wordt hij een voorbeeld voor jonge schakers in Roden en omgeving.
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
05-3 Wat is de winnende combinatie voor wit?
Oplossing van de vorige week
05-2 Wit geeft mat in drie zetten
1.Dd8+ Kxd8 2.Lg5+ Ke8 3.Td8 mat
Kantelen maar!
- Geschreven door: rQ
Het is feest! Onze schaakclub bestaat 60 jaar. Feest! Als er een gelegenheid is om feest te vieren, dan moet je die direct aangrijpen. Onze club zit in haar 60e seizoen en dat vieren we dan ook in het 60e seizoen.
Je kunt elk jaar een jubileum vieren, een verjaardagsfeest. Ik doe dat niet, zeker niet de laatste jaren. Waar je vroeger opgewekt vierde dat er weer een jaartje bij was gekomen, verzucht je nu dat er alweer een jaar om is. Het leuke van een vereniging is dat er jonge mensen lid worden. Dat is maar goed ook, want anders zou zij door ouderdom ophouden te bestaan. Normaal gesproken blijft de club gewoon doorfunctioneren en van lustrum naar lustrum gaan, zonder ouder te worden. Zij kan zelfs jonger worden terwijl zij ouder wordt.
Feest is gezellig. Tenzij het ontaard in onvriendelijkheden en vechtpartijen, hoewel er mensen zijn die dat ook ontzettend leuk en gezellig vinden. Maar ons 60-jarig jubileumfeest eindigt in een gezellig samenzijn met een drankje. Zonder drank gaat het natuurlijk niet. Om het eens te zeggen in de woorden van de grote Haagse cabaretier Harry Jekkers: er moet ook gekanteld worden. Bruine palen en Jan Wandelaar.
De geschiedenis zit vol met kantelmomenten, momenten of periodes waarin de loop der dingen veranderde. 1961 was zo’n kantelpunt: de bouw van de Berlijnse Muur. De officiële reden was dat men een braindrain van Oost-Duits intellect naar het Westen wilde voorkomen, maar dat berustte mijn inziens op een grove overschatting van de slechts enkele weken eerder opgericht schaakclub in het Drentse plaatsje Roden. Hoewel? In 1991 werd Schaakclub Roden 30 jaar en hield de Sovjet Unie op te bestaan. Het was het grootste kantelpunt in de Europese geschiedenis na 1961. Schaakclub Roden deed het heel goed en stond aan de vooravond van een periode van hoogtijdagen. Weer 30 jaar later. Terwijl iedereen denkt dat de coronacrisis het kantelpunt van deze tijd is, nemen aan de grens tussen Rusland en Oekraïne de spanningen toe. De viering van het 60-jarig jubileum van Schaakclub Roden vindt plaats op het moment dat de oorlog is uitgebarsten. Ongetwijfeld wordt dit, en niet corona, het belangrijkste kantelpunt met een nieuwe Koude Oorlog, een verzwakking van Rusland en een geo-politieke en militaire versterking van het Westen tot gevolg. En schaakclub Roden? De club wordt ouder en ouder. Het is tijd voor reflectie en wellicht een kantelmoment.
Maar nu eerst feesten. Kantelen maar!
Opgave
Elke maand een serie opgaven, steeds stijgend in moeilijkheidsgraad. Ter lering en vermaak.
05-2 Wint wint in 3 zetten
Oplossing van de vorige week
05-1 Hoe wint zwart aan zet?
1...Lg5 2.f4 Lxf4 3.Dxf4 Dxb2 mat