rQ

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 08 september 2023

Toen Anish Giri vorige maand in het FIDE Worldcup toernooi in Azebeidzjan werd uitgeschakeld door Nijat Abasov meende ik in mijn pessimistische kijk op de wereld te zijn bevestigd: met Giri wordt het nooit meer wat. Abasov mocht dan wel de plaatselijke favoriet zijn, maar tegenover de rating van Giri, 2775, kon hij slechts een schamele 2632 stellen. Maar Abasov had het in dit toernooi op zijn heupen. Na Giri versloeg hij Svidler, Vidit en Salem om pas in de halve finale door Magnus Carlsen persoonlijk tot de orde te worden geroepen. In de troostfinale veegde hij Caruana in 26 zetten van het bord. Weliswaar nam de Amerikaan wraak door de volgende partij en daarna de beslissende tie-break te winnen, maar doordat Carlsen zich heeft teruggetrokken uit de cyclus om het wereldkampioenschap, heeft Abasov zich geplaatst voor het Kandidatentoernooi. Bovendien won hij en dikke 50 ratingpunten. Wie is dit fenomeen?
Nijat Abasov is een Azerbeidzjaanse grootmeester van 28 jaar, één jaar jonger dan Anish Giri. Hij is geboren in Baku, evenals Garry Kasparov die de stad echter al in 1990 was ontvlucht. In februari 2020 bereikte Abasov zijn hoogste rating van 2670, maar kon die niet vasthouden. Bij de start van het Worldcuptoernooi had hij slechts één puntje meer dan Max Warmerdam, de nummer drie van Nederland.
Misschien is Nijat Abasov een schaaktalent, maar dan in elk geval niet zo’n groot talent dat hij kon aanschuiven bij de wereldtop. Tot nu. Ik volg de social media niet of nauwelijks, dus ik weet niet of de prestaties van Abasov indringend zijn bediscussieerd. Maar het is haast onvermijdelijk dat iemand heeft gedacht aan Hans Niemann.
Hans Niemann, een 20-jarige Amerikaanse grootmeester, werd een jaar geleden door Carlsen beschuldigd van vals spel en vervolgens gecancelled. De discussie die vervolgens losbarstte ging minder over de vraag of Niemann schuldig was, dan over de vraag hoe je dat kon bewijzen. Het bleek dat Niemann in blitzpartijen onwaarschijnlijk vaak de zet had gespeeld die volgens de computer de beste was. Hij gaf ook toe in zijn jeugd drie keer vals te hebben gespeeld, maar dat was een jeugdzonde, dat deed hij niet meer. De beschuldiging van Carlsen was volgens de publieke opinie dus waarschijnlijk wel juist, maar hoe heeft-ie het gedaan? Klassieke methoden als op de wc je partij met een mobiele telefoon analyseren, informatie verstoppen in bekertjes yoghurt, of aanwijzingen krijgen van een medeplichtige in het publek die hetzij aan zijn linkeroor krabt (=torenzet), hetzij met een gekleurde zakdoek zijn neus snuit (blauw=paardzet, rood=damezet) zijn uit de tijd. Het moet nu digitaal. Iemand die de partij met een computerprogramma volgde zou aanwijzingen over de beste zet hebben doorgegeven met behulp van morsetekens die Niemann via een buttplug in zijn anus kon ontvangen. Het is te idioot om waar te zijn, maar de mogelijkheid is serieus bediscussieerd.
Niemann werd niet meer uitgenodigd voor de grote toernooien, wat hem veel heeft gekost. Hij eiste in een rechtszaak honderd miljoen dollar aan genoegdoening, maar dat werd afgewezen. Twee weken geleden werd bekend dat Carlsen en Niemann zich hadden verzoend en de zaak leek uit de wereld. Maar dan ken je Niemann niet. In een blitztoernooi won hij deze week een hele knappe partij van Vladimir Kramnik. Die overwinning was des te opmerkelijker omdat Niemann zwart had en de Berlin Wall speelde, een opening waarmee Kramnik wereldkampioen is geworden en die hij beter kent dan wie ook. Kramnik kon het niet geloven en besloot in de volgende blitzpartij een statement te maken. Deze partij, met Niemann achter de witte stukken, verliep als volgt: 1.e4, f6 2. d4 g5. Nu kon wit mat in één geven, namelijk 3.Dh5, het Gekkenmat. Zo gek was Niemann niet en hij gaf op.
Ik heb een foto van Abasov gezien. Hij deed mij denken aan de jonge Gata Kamsky. Ik denk niet dat hij ooit een buttplug in zijn anus zal stoppen en zolang hard bewijs ontbreekt wil ik ook niet geloven dat Hans Niemann dat heeft gedaan.
Toch één compliment: Kramnik heeft een passende methode toegepast voor zijn ridicule actie, het Gekkenmat.

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 02 september 2023

Het was een prachtige middag, vandaag in het centrum van Roden. De vernieuwde Herestraat werd officieel in gebruik genomen en op De Brink vond de opening van het nieuwe culturele seizoen plaats met de manifestatie Wat ’n Kunst. Voor alle organisaties die iets met kunst en cultuur van doen hebben, was dit een uitgelezen moment om zich aan een breed publiek te laten zien. De teken- en schildergroep was aanwezig, de fotoclub, een poppentheater, wie waren er niet. Op het grote podium opende Ellen ten Damme de show, maar ook andere talenten met Roner roots waren aanwezig om hun kunsten te vertonen. Op een ander podium traden stand up comedians op en ik hoorde zelfs een Franse zanger.

 Schaken is ook kunst en dus had Schaakclub Roden een kraam. Bovendien was er een tuinschaakspel. De hele middag door was erveel belangstelling. Steeds weer merk je dat veel mensen kunnen schaken en het niet kunnen laten om even te komen te kijken. Dan heeft Schaakclub Roden een aantal gehaaide leden die deze belangstellenden achter het bord weten te krijgen, waar ze niet alleen een potje konden spelen, maar waarin ze ook wijze lessen kregen. En natuurlijk werd hun uitgelegd dat Schaakclub Roden een erg gezellige club is die elke maandag speelt “hier achter ons, in dat schooltje”, en dat ze hartelijk welkom waren om eens te komen kijken en de sfeer te proeven. Er kwamen veel jongeren op af en sommigen van hen konden heel aardig met de stukken overweg. Prachtig: de schaaklessen op scholen werpen hun vruchten af.

 Om het kunstzinnige karakter van het schaakspel te laten zien, hadden we twee schaakproblemen opgezet. De eerste was moeilijk en heeft een aantal clubleden een paar uur bezig gehouden. De tweede was daarna een stuk gemakkelijker.

 Stelling 1 (links) - Wit begint en geeft mat in 3 zetten .

Wit doet het liefste 1.Kf8, maar dan staat zwart pat. Daarom kan hij ook niets met de loper doen. 1. Pf7+, Kg8 levert evenmin iets op dus een andere paardzet, bijvoorbeeld 1.Pf5?  Dat volgt 1...h5. Het was een echte hersenbreker, maar uiteindelijk zag Ale Bakker de oplosing: 1. Lf6!! Zwart heeft alleen gedwongen zetten: 1...gxf6 2. Kf8 f5 3. Pf7 mat.

Stelling 2 (rechts) - Wit begint en geeft mat in 2 zetten.

1. De8+ Kb7 2. Da8+ Kb6 3. Da7 is mat maar een zet teveel. Al vrij vlot zag Arnold Meister hoe het moest: 1. Tb5!! en wat zwart ook doet, hij gaat mat op de volgende zet.

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 26 augustus 2023

Zondagmiddag 9 juli 2023. Ik zit zwetend voor mijn computer afwisselend naar de Tour de France en het Nederlands kampioenschap schaken te kijken. Buiten is het drukkend heet. De mussen vallen van het dak. Over een uur kan er een noodweer uitbreken.
De Tour is aan zijn 9e etappe bezig, de rit naar de Puy de Dôme. Deze legendarische berg was in 1988 voor de laatste keer in het parcours opgenomen. Op haar flanken wonnen Fausto Coppi, Frederico Bahamontes, Julio Jimenez, Felice Gimondi, Luis Ocaña, Lucien van Impe, Joop Zoetemelk, Angel Aroyo. Hier versloeg Raymond Poulidor Jacques Anquetil.
Als ik inschakel, bevindt de kopgroep zich op 100 kilometer van de finish en heeft een voorsprong van meer dan 10 minuten op het peloton waarin de gele truidrager Jonas Vingegaard zich bevindt. Anish Giri en Jorden van Foreest zijn aan hun tweede finalepartij begonnen. De eerste was na 25 zetten in remise geëindigd.
De voorsprong van de kopgroep zal wel snel kleiner worden. De favorieten zitten allemaal nog in het peloton en elke grote renner wil natuurlijk een overwinning op de Puy de Dôme op zijn palmares bijschrijven. De strijd moet nog ontbranden, denk ik in mijn snikhete kamertje, ik moet gewoon afwachten, goed drinken en niet forceren. Maar zo denkt niet iedereen erover.
“De Puy de Dôme speciaal? Een berg is een berg”, aldus de ploegleider van Jumbo Visma, de ploeg van geletruidrager Jonas Vingegaard. Hij had zijn ploeg opdracht gegeven niet te proberen de kopgroep in te halen, maar alle krachten te sparen om te voorkomen dat Vingegaard tijd zou verliezen op Tadej Pogačar, zijn naaste concurrent. Misschien zou hij zelfs nog een paar seconden kunnen winnen.
Grote verontwaardiging bij de verslaggevers. Waar is de heroïek van la Grande Boucle gebleven? Zij verwijten de ploegleider een gebrek aan historisch bewustzijn en willen niet begrijpen waarom de geletruidrager niet probeert bij het selecte gezelschap van winnaars op de Puy de Dôme te komen. Zo’n kans krijgt hij misschien nooit weer.
Het is de moderne tijd, mijne heren. De tijd waarin romantiek plaatsheeft gemaakt voor kille berekening, en waarin historisch bewustzijn ten onder gaat in efficiencydenken. Voor de kijkers thuis is dat niet leuk. Je zit niet de hele middag puffend te wachten op een paar seconden meer of minder, maar je verwacht als beloning voor je uithoudingsvermogen sensatie en heldendaden.
Giri en Van Foreest hebben kort remise gespeeld. Na 23 zetten waren ze al klaar. De beslissing moet vallen in een barrage van vijfminutenpartijtjes. Het Nederlands kampioenschap zou niet beslist moeten worden met vluggertjes. Dat het heel gewoon is geworden hebben we te danken aan Magnus Carlsen zelve, die in de WK-match tegen Fabiano Caruana in 2018 alle partijen remise schoof, om daarna in de barrage te winnen. Dat waren weliswaar rapidpartijen, maar toch.
Ik zie dat de Amerikaan Jorgenson uit de kopgroep is ontsnapt en met een minuut voorsprong aan de klim begint. Het is niet genoeg. Hij wordt gepasseerd door Michael Woods, een 37-jarige klimgeit uit Canada. Jorgensen wordt vlak voor de streep door nog twee renners ingehaald. Mooi! Dat is het drama waar de mensen thuis op hebben zitten wachten, maar helaas met de verkeerde hoofdrolspelers. Het ellendige peloton had aan de voet van de berg een achterstand van zo’n 16 minuten. Pogačar rijdt vlak onder de top Vingegaard uit het wiel maar wint niet genoeg secondjes om de gele trui te pakken.
De schakers hebben helemaal een slechte middag. Volgens het rondeschema op de toernooisite moet de barrage om 18.00 uur beginnen, maar als ik om tien over vijf ga kijken, is het al afgelopen. Giri heeft gewonnen. Spelers en officials hadden waarschijnlijk geen zin om na de ultrakorte tweede klassieke partij nog lang te wachten met de beslissingspartijen. Daar zullen wel hele verstandige mensen van de bond over hebben beslist.
Maandag houdt Schaakclub Roden haar ALV. Komt allen! Dan is de sportzomer afgelopen en begint onze nieuwe competitie. Blij toe.

Geschreven door: rQ

Gepubliceerd: 01 mei 2023

Ding heeft dus gewonnen. Moeten we daar blij mee zijn? Ding is gemakkelijker uit te spreken dan Nepomniachtchi, maar bij Chinezen weet je nooit wat de voornaam en wat de achternaam is. In elk geval heeft Ding verdiend gewonnen. Dat is het leuke van schaken. Je kunt de hele partij als een krant hebben gespeeld en volgens de engines huizenhoog verloren hebben gestaan, maar als je tegenstander dan blundert en toch nog verliest, dan is dat misschien niet jouw verdienste, maar is jouw winst wel verdiend. Schaken is geen geluksspel. “Wie de één na laatste fout maakt, wint de partij”, luidt het spreekwoord.
Ding dus wereldkampioen. “Wereldkampioen is degene die de wedstrijd om het wereldkampioenschap heeft gewonnen”, is een ander gevleugeld gezegde. De wereldkampioen is niet per definitie de sterkste speler. De sterkste speler is degene die bovenaan de ratinglijst staat en dat is Magnus Carlsen. Tegen Carlsen had Ding geen schijn van kans gehad, dus hoe blij moeten we zijn met hem als de nieuwe wereldkampioen?
De Amerikaanse sportwetenschapper Allen Guttmann heeft in zijn boek From Ritual to Record uit 1978 de kenmerken van moderne sporten weergegeven. Eén van die kenmerken is kwantificering van de geleverde prestaties. Het wereldkampioenschap schaken voldoet zonder meer aan het criterium van kwantificering. Voor het vaststellen van de winnaar wordt alleen naar de eindscore gekeken. Overwegingen als dat de verliezer eigenlijk de betere, de mooiere of de liefste schaker is, doen niet ter zake. Het ratingsysteem is echter een veel nauwkeuriger kwantificering van schaakprestaties dan de uitslag van een WK-match of zelfs van een hele WK-cyclus. Je zou de stelling kunnen verdedigen dat het ratingsysteem geschikter is om te bepalen wie wereldkampioen is. Dus waarom aan het “ouderwetse” wereldkampioenschap vasthouden? Als de speler met de hoogste rating niet meedoet, verliest de titel haar glans. Het is Karpov overkomen toen Fischer in 1975 weigerde te spelen. Karpov heeft daarna dubbel en dwars bewezen dat hij de sterkste was. Dat moet Ding ook presteren, wil hij niet aan het rijtje Chalifman, Ponomariov en Kasimdzjanov worden toegevoegd.
De match tussen Ding en Nepo was spannend met veel besliste partijen. “Totally nuts”, volgens Giri. Ik weet niet precies wat hij daarmee bedoelde, maar dat de match spektakel heeft opgeleverd, staat buiten kijf. Een mooi fragment komt uit de 6e partij.

Ding had wit en hij speelde 41.d5 (Diagram links)

Nou ja, wat is dat nou? Wil hij promoveren? Zit er geen mat in? Er volgde 41… a2 42.Dc7 Kh7 43. Pg6 Tg8 44. Df7 en zwart gaf op. (Diagram rechts)

Na 44… Dxc3 komt 45.Dxg8 Kxg8 46.Ta8 Kf7 47.Tf8 mat, want de koning kan niet naar e6. Daarom 41.d5!

Ding-Nepo was pure reclame voor de schaaksport. De ratinglijst kan daar niet tegenop. Daarom moet de wereldkampioenschapsmatch blijven, zelfs als de sterkste niet meedoet.