Langs de bordrand

Gegevens

Geschreven door: Frans van Doorn

Geschreven: 30 januari 2025

 “Wij zijn hier aan de oever van een machtige rivier
De andere oever is daarginds, en deze hier is hier
De oever waar we niet zijn, noemen wij de overkant
Die wordt dan deze kant, zodra we daar zijn aangeland
En dit heet dan de overkant, onthoudt u dat dus goed
Want dat is van belang voor als u oversteken moet”.

Een duidelijker handleiding voor een doelgerichte oversteek moet nog geschreven worden.
Maar wat heeft deze onverbiddelijke logica nu te maken met woord schaken?
Als voorbeeld een Ollekebolleke:

“Dactylus! Dactylus!
Olleke bolleke
Twee maal vier regels die
Rijmen aan ’t slot

Kreet, thema, EEN woord met
ZESLETTERGREPIGHEID
Moeilijk te maken,
Wat een genot”.

Een prachtige combinatie van woorden, metrum en rijm. Zo iemand moet toch van schaken houden.
U weet het natuurlijk al, het gaat over drs. P. pseudoniem voor Heinz Hermann Polzer.
Hij werd op zondag 24 augustus 1919 geboren in Thun (Zwitserland), behaalde in Rotterdam aan de Nederlandse Economische Hogeschool zijn academische graad van drs. in de economie. Na een zeer gevarieerd leven als tekstschrijver, cabaretier, dichter, schrijver, letterkundige, componist, pianist, zanger en econoom, stierf hij op zaterdag 13 juni 2015 te Amsterdam.

Het is niet verwonderlijk dat diverse schakers zich hebben laten bekoren door de werken van drs. P
Nog altijd worden zijn gedichten gereciteerd door internationaal schaakmeester Manuel Bosboom, onder het pseudoniem Drs. B en door grootmeester Dimitri Reinderman Nederlands kampioen in 2013. In 2010, 2014, 2015, 2023 en 2024 won Dimitri het Nederlands kampioenschap Fisher Random Chess. Een creatief en avontuurlijk schaker mag je wel zeggen.
Manuel Bosboom is eveneens een zeer getalenteerd schaker met name in de korte partij. Regelmatig geeft hij simultaanseances snel schaak en niet altijd gewone seances. Nee, vooraf reciteert hij zo nu en dan, diverse gedichten van drs. P, na, vooraf geoefend te hebben in het busje op weg naar de speelzaal. Zo citeerde hij op weg naar Enschede een aantal liederen waaronder “Troika hier, Troika daar”, hetgeen zijn medereiziger Victor Kortchnoi maar matig kon waarderen. Hij schreeuwde iets onverstaanbaars in het Russisch wat Sosonko vertaalde als: ”Please,.. shut up!”

Maar schaakte Drs. P zelf? Was hij liefhebber van dit edele spel?
Schaakpartijen van drs. P zijn niet bekend. Mogelijk vreesde hij eenzelfde trieste afloop, zo kunstzinnig door hem verwoord in een aantal liederen: “De Veerpont, De Dodenrit, Het trapportaal, Het Winschoterdiep”.
Wel is bekend dat hij in de jaren 80 van de vorige eeuw, toen de tweekampen tussen Karpov en Kasparov de schaakwereld bezig hielden, een veel geziene gast was in het schaakcafé ook wel Schaakhuis “Gambi(e)t” aan de Bloemgracht 20 te Amsterdam. Daar werden de partijen becommentarieerd. Het was een geliefde plek voor diverse Amsterdamse schakers zoals: Yochanan Afek, Hans Ree, Aran Kohler en Sandra de Blecourt.

Over dit illustere schaakcafé schreef drs. P het volgende vers:
“De Bloemgracht ligt in het hart van de Jordaan
En aan de Bloemgracht vinden wij Gambiet
Een naam die met de functie heeft te maken
Hetgeen men aan het uithangbord al ziet

Jawel, dit is een ruimte om te schaken,
Menashe Goldberg voert hier het bewind
Hij zal als gastheer nooit zijn plicht verzaken
Ook Prindi (poes) is algemeen bemind
En ziet het nobel spel tevreden aan.

Gewoonlijk klinkt er radiomuziek
Die uiteraard beschaafd is, want klassiek.

Na het overlijden van de eigenaar, Menashe Goldberg, sloot dit illustere bruine schaakcafé met zijn door rook vergeelde muren en zijn spinnenwebben in de toiletpotten. Maar de gasten zoals drs. P vonden een nieuw onderkomen in “De Laurierboom” aan de Laurierstraat 76 in de Jordaan. De ontmoetingsplek voor een jongere generatie schakers samen met pokeraars en backgammon spelers.

Gegevens

Geschreven door: Frans van Doorn

Geschreven: 12 december 2024

Wie aan schakers en schaaksters denkt, heeft dikwijls de wat in zichzelf gekeerde mensen voor ogen. Vooral oudere mensen die na een avond van uiterst intensief denkwerk, in een zekere mate van euforie dan wel in diepe neerslachtigheid, door de duisternis huiswaarts keren. Al daar aangekomen, wordt onmiddellijk met behulp van hun schaakprogramma Fritz of Stockfish bekeken wat er goed of fout was in de genomen beslissingen. Na deze analyse kan de slaap nog maar moeilijk worden gevat.

Ik meen dit beeld van “De Schaker/Schaakster” rigoureus te moeten bijstellen. Ze zijn wel degelijk sociaal en betrokken bij elkaar.
Wanneer u eens een avond komt kijken bij schaakclub Roden, kunt u getuigen zijn van het volgende tafereel. De spelers die hun partij hebben voltooid, gaan ongeacht het resultaat, vol belangstelling kijken bij de borden waar nog gespeeld wordt. Vaak zijn dat de spelers die zeer aan elkaar gewaagd zijn. Vooral in de fase van zenuw slopende tijdnood scharen er zich steeds meer belangstellenden aan de rand van het bord en aanschouwen een spectaculair gevecht om de koning. Sommige toeschouwers trekken zich even terug om elkaar te overtuigen dat Kxf6 veel sterker is voor zwart en keren met hun gelijk weer terug naar het spektakel.

Zoals de beste stuurlui aan wal staan, zo bevinden de beste schakers zich aan de rand van het bord. Dit blijkt ook na de afloop van een partij wanneer de beste varianten door de toeschouwers worden aangedragen en blijkt dat wit eenvoudig had kunnen winnen of zwart met Kxf6 minimaal remise had kunnen houden. Regelmatig wordt er zo nog een hele tijd geanalyseerd onder het genoegen van een drankje. Deze vorm van betrokkenheid en inlevingsvermogen is vrij uniek en bij uitstek gegeven aan mensen die na uren zware denkarbeid en grote spanning, dit tezamen met gelijkgestemden willen delen.

Gegevens

Geschreven door: Coos Boerma

Geschreven: 21 maart 2024

Om een uur of elf in de avond loop ik de Scheepstraschool uit. De schaakavond zit er op en ik wandel naar huis. In de deuropening besluit ik om de handschoenen niet aan te doen, want het is een heerlijke avond. Het voorjaar hangt in de lucht. Ter hoogte van Het Wapen van Drenthe kom ik achter een jong stelletje te lopen. Ik schat ze rond de twintig. Ze lopen een meter of dertig voor mij uit en zijn overduidelijk verliefd op elkaar: de armen stevig om elkaar heen en hun manier van lopen lijkt een beetje op huppelen. Ik hoor hun vrolijke stemmen in de stille avond, zonder ze te verstaan.
Ach, wat heerlijk ...... lentekriebels! De Week van de Lentekriebels is onlangs weer geweest en het is bijna traditie dat daar in de media weer de nodige discussie over was. Ik snap daar helemaal niets van. Wat is er nou op tegen om kinderen en jongeren te leren hoe ze op een veilige en respectvolle manier met elkaar moeten omgaan, zodat ze later weten hoe je goede, fijne, gelijkwaardige relaties met elkaar kunt aangaan. Ik hoop dat "mijn" stelletje door hun ouders en leraren goed zijn voorbereid op deze prachtige levensfase.
Ineens realiseer ik mij dat het morgen precies 49 jaar geleden is dat mijn vrouw en ik elkaar ontmoetten. Ik weet nog precies waar het was. Nee maar, dat is al bijna een halve eeuw geleden.
In de Heerestraat steken ze over en naast de Hema begint een ongekend lange zoen. Er vliegen gakkende ganzen over. Waarschijnlijk alweer op weg naar hun broedgebieden in het noorden. Vliegende lentekriebels.
Voor ik bij Bakker Bart de hoek om sla, kijk ik nog even achterom. Het silhouet dat ze samen vormen, kan ik nog net zien. Ik hoop dat ze samen heel gelukkig worden en over 49 jaar nog steeds met een glimlach op hun gezicht aan gakkende ganzen denken als ze voorbij de Hema lopen.
Thuisgekomen steek ik voorzichtig mijn hoofd om de hoek van de slaapkamer. "Ik ben thuis." Een slaperige stem vanonder het dekbed zegt: "Fijn. Heb je het leuk gehad?" "Ja hoor, remise gespeeld, het was een leuke partij." "OK, welterusten." "Ja, welterusten."
Helemaal vergeten, ik wilde iets over schaken schrijven. Daarom tot slot toch nog maar even een tegeltjeswijsheid: 'Lentekriebels, een schaakpartij met twee winnaars'.

Gegevens

Geschreven door: Frans van Doorn

Geschreven: 05 februari 2024

Meteen zie ik hem staan, wanneer ik net na kwart voor acht, het “Historische trefpunt Scheepstra” binnen snel. Ergens, vlak bij de toegangsdeur van ons “schaakcafé”, staat hij daar. Een klein oud koffertje zoals ik die als 10 jarige meenam wanneer we met de trein naar mijn oma in Hoorn gingen of naar een vakantiebestemming. Mijn kleren en wat kinderboekjes konden er net in. Genoeg om een paar dagen te logeren.

Maar wat moet dat koffertje hier en wat zit er in? Van wie is hij? Is het wel volgens de K.N.S.B. reglementen om een koffertje mee te nemen als je een schaakwedstrijd speelt? Wat zullen Johan en Menno hier wel niet van vinden? En niet te vergeten: Is dit niet een hot item voor onze vijf man sterke; “Voorbereidende en adviserende Schaakclub Roden's aanvaardbare schaakregelgeving werkgroep?”

 Na een korte update van onze voorzitter geeft de wedstrijdindeling aan dat ik met de zwarte stukken tegen Teije Smedinga mag spelen. Ik zit al achter het bord wanneer Teije naar me toekomt en vraagt wat ik wil drinken. Koffie puur. En ja, zo waar, hij zet het bewuste koffertje naast zijn stoel en haalt koffie voor me op.Natuurlijk vraag ik me af wat er in dat koffertje zit maar laat me niet verleiden tot enige paranoïdedwaalgedachten. Nee ik denk terug aan de jaren '70 van de vorige eeuw toen ik als matig begaafd schaker mee deed aan het Niemeyer schaaktoernooi. Vanzelfsprekend in een van de laagste groepen.

Voor de eerste ronde was ik net op tijd en zag op iedere tafel twee pakjes Samson half zware shag linclusief de rizzla vloeitjes, zestig stuks van hoge kwaliteit in een oranje pakje, gecomplementeerd met een doosje zwaluw lucifers.

Diverse schakers schoven aan in korte broek, en strekten hun lang behaarde benen onder de tafel. Ze zetten hun rugzak nonchalant naast hun stoel en draaiden voor de aanvang hunner partij behendig een sjekkie, sommigen zelfs geroutineerd met één hand. Vervolgens gaven ze elkaar een vuurtje alsof het een vredesceremonie bij de indianen betrof. Niks geen controle, gewoon zetten en paffen.

Moet je nu eens zien: keurig in het pak met reclame van de sponsor op het revers, modieuze schoenen, keurig gekapt en zonder welke informatiebron dan ook, achter het bord zonder sigaar, pijp of Samson shag.

Door deze nostalgische gevoelens overmand vraag ik Teije, die net met twee koppen koffie aan komt lopen: “Hoe oud is dat mooie koffertje?” "Die heb ik 30 jaar geleden voor een aanzienlijk bedrag gekocht" zegt hij. Ik bewaar er boeken in. “Oh, Ook schaakboeken?” “Ja een paar schaakboeken, stap 1 t/m 5 en natuurlijk wat aanwijzingen over de etiquette voor, tijdens en na de schaakpartij. Verder heb ik thuis een opslagruimte voor de 100.000 bladzijden die ik nog zo graag wil lezen". “Dat zijn er nog al wat” zeg ik op meelevende toon.

We geven elkaar de hand en Teije opent met Pc3. Ik schrik, oh jé toch niet die van Geet waar ik niets van weet. Zou zijn koffertje hem iets influisteren? Onmiddellijk verwerp ik deze achterdochtige gedachte en worstel me door de opening met de nodige van de theorie afwijkende zetten. Teije doet hetzelfde dus iedere verdenking is compleet misplaatst. Uit een totaal chaotische stelling met ongedekte stukken mijnerzijds weet ik toch voordeel te halen en na zo'n drie uur ploeteren de partij in mijn voordeel te beslissen.

 De Moraal:

“Het is beter op jezelf te vertrouwen dan een ander te wantrouwen”.

Mogelijk is dit de basis- gedachte waarop onze werkgroep een advies gaat uitbrengen.